විවෘත මෘදුකාංග සහ නිදහස් මෘදුකාංග (Free and Open Source software)
උපුටා ගැනීම ඉසුරු ලිනක්ස් පුහුණු අත්පොත
නිදහස් හා විවෘත මූලාශ්‍ර මෘදුකාංග යනු ඕනැම කෙනෙකුට නිදහසේ ලබා ගැනිමටත්, අධ්‍යයනය කිරිමටත්, තව දුරටත් වැඩි දියුණු කර බෙදා හැරිමටත් හැකි වන පරිදි මෘදුකාංගය සකස්වී ඇති පරිගණක ක්‍රමලේඛන කේත ලබා දෙන මෘදුකාංග වේ. මෙම යොමුවිම මගින් භාවිත කරන්නන් ගේ විශ්වාසයත්, ගෞරවයත්,ප්‍රශංසාවත් නිදහස් හා විවෘත මූලාශ්‍ර මෘදුකාංග වෙත හිමි වී ඇත. 'FOSS' යන ඉංග්‍රිසි නාමය නිදහස් මෘදුකාංග හා විවෘත මෘදුකාංගවලට පොදුවේ භාවිත වේ. මේ දෙවර්ගය සමාන කාර්යයක් ඉටුකරන නමුත් වෙනස් සංකල්ප වලින් සමන්විත වේ. නිදහස් මෘදුකාංග වල අරමුණ පරිගණක භාවිත කරන්නන්ගේ නිදහස ආරක්ෂා කිරිම වන අතර, විවෘත මෘදුකාංග නිදහස් කේත මගින් භාවිත කරන්නන් අතර දැනුම හුවමාරුවත්, ඒ මගින් වඩාත් කාර්යක්ෂම නිර්මාණයක් එළිදැක්වීමටත් කටයුතු කරයි. නමුත් බොහෝ විට මෙම වෙනස පිළිබඳව නිසි සැලකීමක් නොදැක්වේ.නිදහස් මෘදුකාංග බලපත්‍ර හා විවෘත මෘදුකාංග බලපත්‍ර බොහෝ මෘදුකාංග පැකේජයන් විසින් භාවිත කරනු ලබයි. මෙම බලපත්‍ර අතර ඉතා පැහැදිලි වෙනසක් ඇත. මෙම බලපත්‍ර එම මෘදුකාංග භාවිත කිරීමේ ශාස්ත්‍රය පැහැදිලි කරයි.නිදහස් මෘදුකාංග ලාංඡනය
නිදහස් මෘදුකාංග පදනම මගින් අර්ථ දක්වා ඇති අන්දමට නිදහස් මෘදුකාංග යනු බාධාවකින් තොරව භාවිත කිරීමට, පිටපත් කිරීමට, අධ්‍යයනය කිරීමට, වෙනස් කිරීමට හා යළි බෙදා හැරීමට හැකි මෘදුකාංග වේ. මෘදුකාංගයක්, නිදහස් මෘදුකාංගයක් ලෙස බෙදා හැරීමේ සාමාන්‍ය ක්‍රමය වනුයේ මෘදුකාංගය එය ලබන්නා වෙත නිදහස් මෘදුකාංග බලපත්‍රයක් සමග ලියාපදිංචි කිරීම හෝ (Public domain තුළ වීම) සහ මෘදුකාංගයෙහි මූල කේතය මුදා හැරීම වේ.
සමහර මෘදුකාංග පිටපත් ලබන්නන්ටද මෙම වෙනස් කිරීමට අවශ්‍ය වන සේ ඉතා අවම තහංචි පනවා ඇත. මෙම මෘදුකාංග නොමිලේ බෙදාහැරිය යුතු අතර පුද්ගලයකු‍ට භාවිත කල හැකි වන සේ වැඩසටහන් කේතයන් සහ අවසර ලබා සදන අවසරපතක් ලබන්නා වෙතට මෘදුකාංග සමඟ පත්කළ යුතුය. මෙම අවසර පත “නිදහස් මෘදුකාංග අවසරපත” නම් වන අතර එමගින් කියැවෙන්නේ අදාල මෘදුකාංගයේ කේත මහජනකරණය කළ බවයි. සෑම පරිගණක භාවිත කරන්නකුටම නිදහස ලබා දීමේ උදාර චේතනාවෙන් මෙම “නිදහස් මෘදුකාංග ව්‍යාපාරය” 1983දී රිචඩ් ස්ටෝල්මන් (Richard Stallman) විසින් ඇරඹීය. 1990 ගණන්වල සිට මේ ආකාරයේ මෘදුකාංග හඳුන්වනු ලබන්නේ “විවෘත මූලාශ්‍ර මෘදුකාංග” Open source software" යන යෙදුමෙනි. තවද FOSS සහ FLOSS" යන යෙදුම්ද නිතරම භාවිත වේ. එසේම “නිදහස් නොවන මෘදුකාංග” යන යෙදුම් ඊට විරුද්ධාර්ථ පදයයි. අන්තර්ජාලය හරහා මුදල් ගෙවීමකින් තොරව ලබා ගත හැකි මෘදුකාංග (freeware) වලින් නිදහස් මෘදුකාංග වෙනස් වේ. නිදහස් මෘදුකාංග වලට හිමිකාරීත්වයක් ලැබීම මෙම වෙනසයි. එසේම නිදහස් මෘදුකාංග මෙන් අන්තර්ජාලයෙන් මුදල් ගෙවිමකින් තොරව ලබා ගන්නා මෘදුකාංග අධ්‍යයනයට,නවීකරණයට පෙර නැවත බෙදාහැරීමට පරිශීලකයාට හැකි නොවේ. මෙම වර්ග දෙක අතර ඇති එකම සමානකම වන්නේ ඕනෑම අයෙකුට භාවිත කිරීමට හැකිවීම පමණි. නිදහස් මෘදුකාංග නොමිලේ බෙදාහැරීම ඇරඹූ දා සිටම එය ගාස්තුවක් අය නොකර හෝ ඉතාම අවම ගාස්තුවක් අයකරගෙන ලබාදේ. නිදහස් මෘදුකාංග ව්‍යාපාර ආකෘති පදනම්ව ඇත්තේ සහාය ලබාදීමේ,පුහුණු කිරීමේ, නවීකරණ කිරීමේ, ඒකාබද්ධවීම් හෝ ගතිකකිරීම් වැනි වටිනාකම් එක් කිරීමෙනි. එමෙන්ම සමහර ව්‍යාපාර ආකෘති හරහා හිමිකාරීත්ව මෘදුකාංග ලබා දුන්නද ඒවා නිදහස් මෘදුකාංග වලින් වෙනස් වන්නේ එකී හිමිකාරීත්ව මෘදුකාංග නීත්‍යානුකූලව භාවිතයට ලබා ගත යුතු අවසර පත්‍රය ගෙවීමකින් අනතුරුව ලබාගත යුතු නිසාවෙනි.
මෘදුකාංග
No comments:
Post a Comment